قیس بن مسهر صیداوی

قيس بن مُسهِر صَيداوى، يكى از ياران امام حسين عليه السلام بود كه در نهضت كوفه، نقش بسيار فعالى داشت. وى بارها از كوفه براى امام عليه السلام پيام بُرد و پيام امام عليه السلام را براى كوفيان، باز آورد. تا این که در آخرین ماموریت خود، توسّط حُصَين بن تميم (نُمَير)، دستگير و به دستور ابن زیاد به شهادت رسید.

نسب قیس

صیدا، طایفه ای از اسد هستند. قیس، فرزند مسهِر (مسهَّر) بن خالد اسدی صیداوی، مردی شریف و در قبیله ی خود به بزرگواری و شخصیت نام برده می شد. او از یاران شجاع، ثابت قدم، با اخلاص و وفادار رسول خدا و اهل بیت بود.

فعالیت‌های قیس در نهضت حسینی

قیس در نهضت امام حسین علیه السلام، نقش بسيار فعالى داشت. از جمله فعاليت هاى اوست:

۱. رساندن دعوت نامه كوفيان به امام حسین در مكه:

بعد از مرگ معاویه، شیعیان در منزل سلیمان بن صرد خزاعی جمع شدند و نامه هایی پی در پی به امام حسین علیه السلام نوشتند و در آن خواستار بیعت با ایشان شدند. قیس همراه عبدالرحمان بن عبدالله ارحبی حامل دومین نامه کوفیان به سوی امام حسین علیه السلام در مکه بود.

۲. همراهى با مسلم بن عقیل در سفر به كوفه:

قیس پس از رساندن نامه کوفیان به امام حسین علیه السلام در مکه، همراه مسلم بن عقیل راهی کوفه شد. مسلم ابتدا به مدینه رفت و دو نفر راهنما برای خود انتخاب کرد و راه کوفه را در پیش گرفت. آن دو مسلم را از بیراهه بردند و راه را گم کردند. تشنگی شدیدی بر آنان غلبه کرد و از ادامه راه بازماندند. پس از آن که راه را پیدا کردند با اشاره علایم راه را به مسلم نشان دادند و خود در اثر تشنگی جان سپردند. مسلم پس از پیمودن راه به محلی که معروف به مضیق بوده رسید و نامه‌ای به امام نوشت و به وسیله قیس بن مسهر ارسال داشت.

متن نامه چنین بود: اما بعد، من از مدینه با دو تن راهنما به کوفه رهسپار شدم. آن دو از راه کناره گرفته و راه را گم کردند. تشنگی بر ایشان سخت شد. دیری نپایید که از دنیا برفتند. ما به راه خود ادامه دادیم تا آنگاه که به آب رسیدیم جز رمقی مختصر برای ما نمانده بود و این آب در دره خبث است و به نام مضیق خوانده می‌شود و من این راه را به واسطه این جریان به فال بد گرفتم از این رو چنانچه اجازه دهید مرا از رفتن بدین سفر معذور دارید و دیگری را به جای من بفرستید والسلام.

امام حسین علیه السلام در پاسخ او نوشت: اما بعد، من از آن بیم دارم که چیزی جز ترس نباشد که تو را وادار به استعفا کرده است. پس اندیشه مکن و همان راهی که تو را فرستاده‌ام در پیش گیر. همین که مسلم نامه حضرت را خواند گفت: من هرگز از جان خود بیمناک نیستم. پس بیدرنگ راه کوفه را در پیش گرفتند.

۳. رساندن نامه مسلم از كوفه به امام حسین در مكه.

۴. بردن نامه امام به كوفیان و شهادت قیس:

امام حسين علیه السلام در منزلگاه «بطن الرمه» (مكانى در منطقه حاجز) نامه اى خطاب به كوفيان نوشت كه در آن، خبر از حركت خويش به سوى كوفه بود. نامه را به قيس بن مسهر سپرد تا به كوفه برساند. اما قيس در منطقه قادسيه، توسط حصين بن نمير كه از سران سپاه كوفه بود دستگير شد. براى اين كه مضمون نامه و اسامى اشخاص به دست دشمن نيفتد، قيس بن مسهر نامه را از بين برد. او را نزد عبيدالله بن زياد بردند. تلاش والى كوفه براى دستيابى به نام كسانى كه مخاطب نامه بودند بى نتيجه ماند. ابن زياد از او خواست كه يا نام اشخاص را بگويد يا بر منبر رود و در حضور مردم حسين بن على و امام حسن و على بن ابى طالب را لعن كند وگرنه كشته خواهد شد. وى رفتن بر منبر را پذيرفت اما وقتى شروع به سخن كرد پس از حمد و ثناى الهى بر حسين بن على و امام حسن مجتبى و اميرالمؤمنين رحمت فرستاد و عبيدالله زياد و پدرش را لعنت كرد و مردم را به يارى سيدالشهدا فراخواند. وقتى خبر به ابن زياد دادند، دستور داد او را بالاى قصر برده از آنجا به زير افكندند، که در نتیجه به شهادت رسید.

رسیدن خبر شهادت قیس به امام حسین

در تاریخ طبری آمده است: [امام حسين عليه السلام به چهار مردى كه از كوفه آمده بودند،] فرمود: «به من خبر دهيد كه آيا فرستاده ام نزد شما آمد؟» گفتند: چه كسى؟ فرمود: «قيس بن مُسهِر صيداوى». گفتند: آرى. حُصَين بن تميم، او را دستگير كرد و نزد ابن زياد فرستاد. ابن زياد به وى دستور داد تا تو و پدرت را لعنت كند. قيس بر تو و پدرت، درود فرستاد و ابن زياد و پدرش را لعنت كرد و مردم را به يارى تو دعوت نمود و از آمدنت خبر داد. آنگاه ابن زياد، دستور داد و از بالاى قصر، به پايين پرتاب شد. چشمان حسين عليه السلام اشك آلود شد و نتوانست جلوى اشك هايش را بگيرد و فرمود: «...رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا»؛ برخى از آنان به شهادت رسيدند و برخى از آنها در انتظار [شهادت] هستند و هرگز [عقيده خود را] تغيير نداده اند. بار خدايا! بهشت را منزلگاه ما و آنان، گردان و ميان ما و آنان در محل استقرار رحمتت و پاداش هاى ذخيره شده و مرغوب، جمع گردان».

همچنین آمده است که امام حسین علیه السلام پس از آن فرمود: «قيس، دليرانه به استقبال شهادت رفت و تا پاى جان ايستاد و تزلزلى نيافت».

نام قیس در «زيارت رجبيه» و «زيارت ناحيه» -که زیارت‌نامه های امام حسین علیه السلام و شهدای کربلا هستند- چنين آمده است: السلام علی قيس بن مسُهِر صَيداوى!

پانویس